Dit artikel verscheen op 3 november online en in print in dagblad Trouw.
Een oudere lezer heeft jeukende oren waar geen zalf tegen helpt. Zijn het lente-oren of kan dat niet?
Een 76-jarige lezer heeft al zo lang hij zich kan heugen jeuk aan zijn oorschelpen. Met hormoonzalf en andere zalfjes heeft hij geprobeerd de klachten te lijf te gaan, maar dat hielp niet. Zijn dermatoloog kon ook met een punctie geen afwijking constateren. Tegenwoordig vet hij de oorschelpen ’s zomers en ’s winters in met zonnebrandolie, en dat neemt de jeuk voor een dag weg, schrijft hij. Toen opperde zijn huisarts dat hij wellicht lente-oren heeft.
“Dat kan niet”, zegt dermatoloog Menno Gaastra stellig. Lente-oren komen volgens hem eigenlijk alleen voor bij jongens van zes tot twaalf jaar, vooral bij de eerste zon van het jaar. Het is een vorm van zonneallergie. Symptomen zijn jeukende blaasjes en pukkeltjes op de rand van de oren. “Lente-oren gaan na verloop van een aantal weken weer weg. Je krijgt het vaak een paar jaar achtereen, dan is je huid gewend aan zonlicht en je afweersysteem krachtiger”, vervolgt Gaastra. “Ik snap dat de arts er vanwege de jeukende oren aan denkt, maar het heet niet voor niets ook wel juvenile spring eruption. Zijn leeftijd en symptomen komen er niet mee overeen.”
Wat dan wel?
Geen lente-oren dus. Wat kan het dan wel zijn? “Het kan zijn dat deze lezer zonlichtgevoelig is, maar op zijn leeftijd zou hij dan niet alleen last hebben van zijn oren”, zegt Gaastra. “Veel andere aandoeningen aan de oren gaan gepaard met roodheid en zwelling, en branderigheid in plaats van jeuk. Wat het meest waarschijnlijk is, is erge zonbeschadiging.”
De huid heeft een geheugen, legt Gaastra uit. Bij blootstelling aan veel zon, niet eens per se door zonnebaden maar door veel buitenwerk of fietsen, kan die beschadigd raken. Iedere maand vernieuwt de huid, maar als die beschadigd is, wordt deze ook beschadigd vernieuwd. Bij sommige mensen wordt de huid dan zeer gevoelig. “Simpel gezegd is het basismateriaal van de huid kapot. De klachten daarvan kunnen gering zijn maar deze beschadiging kan ook leiden tot huidkanker.”
Onomkeerbaar
De schade is volgens Gaastra onomkeerbaar en aan de klachten van de lezer is helaas weinig te doen. “Dat de hormoonzalf hydrocortison die hij gebruikte niet hielp, is niet zo gek. Het is een milde zalf die bij heftige irritatie niet verzacht. Bovendien is hydrocortison zoals veel crèmes op waterbasis. Het vervelende daarvan is dat het waterdeel kan verdampen en de huid nog meer uitdroogt.” Vette zalf, zoals vaseline, houdt de huid beter in conditie. Ook de zonnebrandolie die de lezer dagelijks op zijn oren smeert werkt goed, aldus Gaastra. De bescherming tegen uv-straling in zonnebrand helpt daarnaast om verdere zonbeschadiging te beperken. “Natuurlijk scheelt het ook als je de zon tussen 12 en 15 uur mijdt en regelmatig een hoed draagt.”
Voor iemand die wel lente-oren heeft, is er dus goed nieuws: het gaat na een paar weken over en keert hooguit een paar keer terug. “De huid moet als het ware wennen aan zonlicht”, zegt Gaastra. “Het enige wat je bij lente-oren kunt doen is hormoonzalf smeren ter verzachting, en ter voorkoming zonnebrand. Daarbij is niet zozeer de factor van belang, dertig is genoeg, als wel dat je vaak smeert, iedere twee à drie uur.”
Zowel bij lente-oren als zonbeschadiging en veel andere huidklachten is voorkomen de beste remedie. Gaastra: “Ik hoor veel mensen die verontwaardigd zeggen: ‘Ik ben alert en smeer heel keurig zonnebrand; ik doe het nu toch goed?’ Dat kan zo zijn, maar wat deed je de jaren ervoor? Verdere schade beperken is goed, maar aan de schade die al is opgelopen, is niks meer te doen.”