Dit artikel verscheen op 5 februari online (met video) en in print in AD Utrechts Nieuwsblad.
Het eerste deel van de restauratie aan de Domkerk moest volgens planning in januari gereed zijn. Toch staan de steigers van aannemer Nico de Bont er nog, maar niet omdat de opknapbeurt vertraging heeft opgelopen. Integendeel: de restaurateurs zijn tegen de verwachting in al bezig voor de restauratie van het tweede deel.
In eerste instantie zou alleen het zuidelijke deel gerestaureerd worden en was het noordelijke deel pas over twee jaar aan de beurt. Onlangs bleek dat er toch meer geld beschikbaar was en er al gestart kon worden met de tweede fase. De voorbereiding daarvoor zijn nu in gang.
Met een flinke brok steen en een verroeste kram in zijn handen gebaart Everard Bisschop naar de dakgoot van de Domkerk. Hij is projectleider bij Van Hoogevest architecten, die samen met aannemer Nico de Bont de restauratie uitvoert. Op veertig meter hoogte vertelt hij over de werkzaamheden aan het eeuwenoude monument.
De brok natuursteen die hij vast heeft maakte tot voor kort onderdeel uit van een van de bogen. ,,Het grootste probleem was het corroderen van de ijzeren verbindingen tussen alle stenen. Door het roesten zetten de verbindingen uit, en trekken stenen uit elkaar. Gevolg is dat die scheef gaan staan of zelfs afbreken, zoals dit stuk.”
Roestvrij staal
De verroeste verbindingen aan de zuidzijde zijn afgelopen maanden allemaal vervangen door roestvrij staal. De brokstukken die los zaten zijn vervangen, zo veel mogelijk door hetzelfde materiaal. ,,We zijn sober en terughoudend in de restauratie”, zegt Bisschop. Wat niet wegneemt dat er een kleine veertig soorten natuursteen in de kerk zitten, schat de projectleider. ,,Elke architect laat als het ware zijn handtekening achter door de steenkeuze.”
Ook de drie soorten ornamenten bovenop de kerk zijn hersteld: twaalf pinakels (langwerpig met versiersels), zes kruisbloemen (een soort paal met bloemenkrans) en 28 kanthogels (driehoekige versieringen aan de driehoek boven een venster) moesten allemaal worden nagelopen. Vooral de kruisbloemen waren een uitdaging omdat ze van snel verwerend terracotta gemaakt zijn. Nadat ze helemaal uit elkaar waren gehaald, werden ook hier de ijzeren verbinden vervangen door rvs. Daarna kregen de bloemen bovenop een beschermlaag van lood, waar ook de dakpannen van gemaakt zijn. Op deze manier kunnen ze misschien nog wel 150 jaar mee.
De verschillen tussen de kerk vóór en na de restauratie worden goed duidelijk aan de noordkant, die Bisschop de ‘natte kant’ noemt. Waar het al opgeleverde gedeelte schoon en helder oogt, staat er op de noordkant mos op de grauwe, verweerde stenen. Aan het begin van de zomer van dit jaar hoopt Bisschop ook de tweede fase op te leveren.
,,Het is bijzonder om hier te lopen, de komende 30 à 40 jaar komt hier niemand meer. Bovendien zie je hier schitterende details die je vanaf beneden helemaal niet kunt waarnemen.” Hij wijst op de verfijnde bloemen op de pinakels en gezichtsuitdrukkingen van de waterspuwers. ,,Op deze hoogte zie je pas echt hoeveel vakmanschap en arbeid er in de Domkerk is gestoken.”